Aften, officieel stomatitis aphthosa genaamd, zijn een veel voorkomende en heel specifieke vorm van mondslijmvliesontsteking. Naar schatting één op de vijf volwassenen heeft wel eens last van de grijswitte zweertjes in de mond. Aften komen vooral voor aan de binnenkant van de lippen en wangen, het tandvlees en onder de tong. Ze ontstaan als blaasjes en hebben een witte of grijzige kern met een rode rand eromheen. De afmeting varieert. Kleine aften zijn kleiner dan één centimeter en grote aften dus groter dan één centimeter. Nog kleiner, maar pijnlijker en talrijker zijn de zogenaamde herpetiforme aften.
Aften zijn onschuldig en genezen meestal vanzelf. Wel kunnen ze een branderige pijn veroorzaken bij aanraking en contact met zure voedingsmiddelen of alcohol. Daarnaast kunnen bij sommige mensen de aften regelmatig terugkeren. Dit wordt recidiverende orale ulceraties (ROU) genoemd. Ongeveer 10 tot 20% van de mensen schijnt hier last van te hebben, hoewel de frequentie varieert van 2 tot 3 keer per jaar tot doorlopend aften in de mond.
Oorzaken van aften
Een eenduidige oorzaak voor aften of ROU is tot op heden nog niet ontdekt. Er zijn een aantal zeer uiteenlopende factoren aan te wijzen die het ontstaan van aften lijken te bevorderen. Het gaat dan om zaken als stoppen met roken, angst en stress maar ook overgevoeligheden voor bepaalde voedingsmiddelen.
Aangezien vrouwen in de vruchtbare leeftijd wat vaker last van aften hebben, vermoedt men dat ook hormonale schommelingen een rol spelen. Ook lijkt er een verband te zijn met een tekort aan de vitaminen C, B11 (foliumzuur), B12 en ijzer. Dit kun je zo veel mogelijk voorkomen door een gezond leefpatroon: goed en gevarieerd eten, voldoende beweging, slaap en voedingssupplementen.
Een goede mondhygiëne lijkt van invloed te zijn en zelfs de ingrediënten van tandpasta en mondwater maken dan verschil. Gebruik van tandpasta met SLS (sodium lauryl sulfaat) kan een rol spelen, hoewel de onderzoeken geen eenduidige uitkomst hebben. SLS is een sterk ontvettende stof die de zachte mondslijmvliezen kan irriteren. Als je last hebt van aften is het zeker de moeite waard om over te gaan op tandpasta en mondwater zonder SLS. Met mondzorg-producten op basis van actieve zuurstof of op basis van kokosolie kun je je gebit en mondholte even goed en zelfs beter reinigen zonder het irriterende SLS.
Andere mogelijke oorzaken voor aften
Bij een verminderde weerstand krijgen ontstekingen een kans. Zo kunnen aften optreden samen met een bacterie- of virusinfectie. Of als bijwerking van medicijnen, met name medicatie die het immuunsysteem onderdrukt en chemotherapie. Het regelmatig terugkeren van aften kan ook optreden als bijverschijnsel van ziekten in het maagdarmkanaal. Als je vaak last hebt van aften en daarnaast regelmatig andere maag-darmklachten, bespreek dat dan met je huisarts. Mogelijk is er sprake van coeliakie (glutenintolerantie), de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa (chronische darmontstekingen).
Wat kun je zelf doen?
Als je maar af en toe een afte hebt of als de oorzaak van regelmatige aften bekend is en met je huisarts besproken, kun je het leed verzachten met de juiste mondhygiëne. Zoals boven aangegeven kunnen uitdrogende en bijtende stoffen als alcohol, triclosan en SLS in tandpasta de mondslijmvliezen irriteren. Heb je last van aften, dan is het goed om te kiezen voor tandpasta die deze stoffen niet bevat. Hetzelfde geldt uiteraard voor mondwater.
Ingeval van aften en zweertjes kun je het beste kiezen voor zachte producten, die het natuurlijke evenwicht in de mond respecteren. Dat hoeft zeker niet ten koste te gaan van de reinigende en verzorgende functie. Kies bijvoorbeeld voor tandpasta op basis van actieve zuurstof zoals OxyFresh of Oxyd-8. Ook tandpasta en mondwater op basis van kokosolie, zoals van Dr. Brite Mondwater en UK Organics is heel geschikt als je last hebt van aften. Voor extra verzorging zijn Oravall mondwater en mondspray heel geschikt. Ze zijn bedoeld om droge mond klachten tegen te gaan, maar ook een goede optie als je last hebt van aften.
Heb je, bijvoorbeeld door medicijngebruik, voortdurend last van aften wat ook niet te verhelpen is, dan zijn er ook nog specifieke middelen tegen aften. Bijvoorbeeld “Aloclair Plus mondwater tegen aften” en speciale gels om aften te behandelen, zoals “Miradont Gel tegen Aften en wondjes” en Mara Expert AphtX Gel.
Naar de arts met aften
Normaal gesproken genezen aften binnen twee of drie weken vanzelf. Is dat niet het geval, of heb je doorlopend last van aften, ga dan naar de huisarts. Ditzelfde geldt als je naast aften nog meer maag- of darmproblemen hebt, want zoals gezegd zijn aften soms een bijverschijnsel van een andere maag- of darmziekte.
